Osoby neuroróżnorodne stanowią pokaźną grupę talentów.Jednak wciąż napotykają bariery w rozwoju zawodowym.Szacuje się, że aż 85–90% z nich pozostaje bez pracy lub jest zatrudnionych poniżej swoich kwalifikacji.
Dzieje się tak, ponieważ tradycyjne środowisko pracy nie zawsze sprzyja odmiennym sposobom działania osób neuroróżnorodnych.
Paradoksalnie to właśnie te „inne” umysły wnoszą do organizacji cechy, których pracodawcy najbardziej poszukują wyjątkową kreatywność, zdolność innowacyjnego myślenia i rozwiązywania złożonych problemów.
Co więcej, coraz więcej firm zaczyna dostrzegać, że neuroróżnorodność to nie bariera, ale źródło przewagi konkurencyjnej.
Dlatego warto sięgnąć po narzędzie, które idealnie wspiera osoby z ADHD w przekształcaniu swojej pracy, patrząc na człowieka wielowymiarowo.
To badanie CliftonStrengths (potocznie znane jako badanie Gallupa).
W połączeniu z metodą Job Crafting tworzy ono skuteczny model wspierania osób z ADHD – zarówno w obszarze pracy, jak i w codziennym funkcjonowaniu.
Mocne Strony
Aby wykorzystać ten potencjał, osoby z ADHD muszą najpierw zrozumieć swoje mocne strony. Psychologia pozytywna od lat podkreśla znaczenie takiego podejścia – zamiast skupiać się wyłącznie na deficytach, warto odkryć i rozwijać to, co w nas najlepsze. Marcus Buckingham i Donald Clifton już w 2001 r. argumentowali, że wybitne organizacje pozwalają pracownikom codziennie wykorzystywać ich mocne strony, a próby zamieniania słabości w zalety są mało efektywne – największy rozwój osiągamy, inwestując w talenty. W praktyce popularyzacji tego podejścia służy m.in. badanie CliftonStrengths Instytutu Gallupa (dawniej znane jako StrengthsFinder), które identyfikuje dominujące talenty danej osoby z puli 34 cech. Dzięki takiej analizie można świadomie skoncentrować się na swoich atutach zamiast na brakach.
Gdzie można zrobić badanie?
Jedynym miejscem, gdzie możesz zrobić badanie Gallupa jest strona Instytutu : Strona Instytutu Gallupa
Kod dostępu możesz kupić bezpośrednio na stronie instytutu lub za pośrednictwem certyfikowanego trenera Instytutu Gallupa.
Badanie i Analiza w Coachrepublic
Co daje koncentracja na mocnych stronach?
Z ogólnych badań Gallupa wynika, że pracownicy rozwijający swoje talenty Gallupa są nawet 6 razy bardziej zaangażowani w pracę i trzykrotnie częściej oceniają swoje życie jako bardzo dobre. U osób z ADHD korzyści te mogą być jeszcze bardziej wyraźne. Niedawne pionierskie badanie wykazało, że dorośli z ADHD, którzy lepiej rozpoznają i wykorzystują swoje zalety, osiągają wyższy poziom dobrostanu, lepszą jakość życia oraz rzadziej doświadczają objawów depresji, lęku i stresu. Autorzy tego badania podkreślają, że należy edukować osoby z ADHD nie tylko w radzeniu sobie z trudnościami, ale też w dostrzeganiu własnych pozytywnych stron, co może poprawić ich funkcjonowanie i zmniejszyć ryzyko problemów w pracy czy szkole.
Warto zauważyć, że profil talentów CliftonStrengths u pracowników neuroróżnorodnych nie odbiega zasadniczo od reszty populacji – mają oni pełen wachlarz możliwych mocnych stron. Pewne różnice jednak istnieją. Gallup ustalił, że osoby neuroróżnorodne (np. z ADHD) częściej przejawiają talenty z domeny myślenia innowacyjnego, jak Ideation (umiłowanie pomysłów) czy Strategic, a rzadziej te związane z sumiennym realizowaniem zadań, jak Achiever (Nastawienie na Osiągnięcia) czy Discipline. Innymi słowy, osoba z ADHD częściej bywa wizjonerem i kreatorem, a rzadziej „wyrobnikiem” lub strażnikiem procedur. Świadomość tych predyspozycji pozwala lepiej zrozumieć, czemu dotychczasowa praca mogła wydawać się męcząca lub pozbawiona sensu i wskazuje kierunek zmiany.
Job Crafting
Samo uświadomienie sobie talentów to pierwszy krok. Kolejnym jest aktywne dostosowanie swojego stanowiska, aby móc wykorzystywać te mocne strony na co dzień. Tutaj właśnie wkracza koncepcja job craftingu, czyli samodzielnego przekształcania pracy pod własne potrzeby. Naukowo rzecz ujmując, jest to zestaw proaktywnych strategii, dzięki którym pracownik może zmodyfikować zakres zadań, sposób ich wykonywania oraz kontekst swojej pracy tak, aby lepiej pasowały do jego umiejętności, zainteresowań i celów. W odróżnieniu od tradycyjnego „projektowania pracy” narzucanego odgórnie przez organizację, job crafting zachęca do oddolnej zmiany tego, jak pracujemy, dając nam poczucie sprawczości.
Istnieje wiele form job craftingu. Poniżej kilka przykładów, jak możesz kształtować swoją pracę, by uwzględniała profil ADHD i Twoje mocne strony:
-
Ograniczanie lub delegowanie niepasujących obowiązków
Jeżeli pewne zadania Cię przerastają lub wyczerpują (np. żmudne raporty angażujące Twoje słabsze strony), sprawdź, czy są one faktycznie niezbędne. Być może da się je zautomatyzować albo przekazać komuś innemu. Czasem wystarczy przestać wykonywać nieistotny obowiązek i obserwować, czy ktoś to w ogóle zauważy. Odciążając się od zadań, w których nie jesteś mocny, zyskasz energię na te, w których możesz błyszczeć.
-
Rozszerzanie roli o zadania zgodne z talentami
Staraj się jak najczęściej wykonywać elementy pracy, które sprawiają Ci przyjemność i wykorzystują Twoje atuty. Możesz negocjować z przełożonym tzw. idiosynkratyczną umowę – proponując, że weźmiesz na siebie dodatkowe obowiązki z obszaru, w którym czujesz się świetnie, w zamian za mniejsze zaangażowanie w inne, mniej odpowiednie dla Ciebie zadania. Na przykład, jeśli masz talent do kreatywnego rozwiązywania problemów, zaproponuj udział w nowych projektach wymagających innowacji, nawet jeśli formalnie nie leży to w Twoim zakresie.
-
Zmiana nastawienia do wykonywanych zadań
Czasami, nie zmieniając formalnie obowiązków, można inaczej spojrzeć na swoją pracę. Taka innowacja roli polega na redefiniowaniu sensu zadań – szukaj w nich aspektów, które łączą się z Twoimi wartościami lub ciekawością. Jeśli np. nuży Cię wypełnianie formularzy, pomyśl o tym, jak służą one większemu celowi (np. poprawie obsługi klienta) i spróbuj wprowadzić usprawnienia własnego autorstwa. Wykorzystując kreatywność czy dociekliwość (talenty często obecne u osób z ADHD), możesz nadać rutynowym czynnościom nowy wymiar.
-
Dzielenie się obowiązkami i partnerska współpraca
Nie wszystkie słabsze strony musisz przezwyciężać samodzielnie. Jeśli masz trudność z organizacją czy analizą danych, znajdź kolegę z zespołu, który to lubi i jest w tym dobry, a w zamian zaproponuj pomoc w obszarze, który jest Twoją domeną. Takie cross-training i wzajemne uzupełnianie się sprawia, że każdy robi to, w czym jest najlepszy – ucząc się nawzajem i odciążając. W efekcie praca staje się ciekawsza i mniej obciążająca dla obu stron.
-
Alternatywna ścieżka kariery
Jeżeli mimo wszystko Twój obecny zawód nie daje się dopasować do Twoich predyspozycji (np. praca wymaga głównie powtarzalnych, schematycznych czynności, w czym osoby z ADHD czują się najsłabiej), rozważ większą zmianę. Być może lepszym rozwiązaniem będzie zmiana stanowiska lub nawet branży na bardziej przyjazną neuroróżnorodności. Badania pokazują, że osoby z ADHD najlepiej odnajdują się w rolach oferujących elastyczność i urozmaicenie, a gorzej – w pracach monotonnych, „taśmowych”. Czasem odważny krok w kierunku kariery zgodnej z Twoimi talentami może przynieść dużą ulgę, ochronić przed wypaleniem i dać nową motywację.
Sens pracy odzyskany
Zarówno wiedza o swoich talentach, jak i umiejętność kształtowania pod nie swojej roli zawodowej mogą sprawić, że osoba z ADHD na nowo odnajdzie sens w pracy. Zamiast codziennie zmagać się z zadaniami, które prowadzą do frustracji i wypalenia zawodowego, można skupić się na obszarach, w których ma się naturalną przewagę. Taka zmiana perspektywy często przywraca motywację i poczucie wartości : praca zaczyna sprawiać satysfakcję, bo pozwala wykorzystywać “supermoce” ADHD w pozytywny sposób, przynosząc wymierne korzyści organizacji.
Czy takie podejście to fanaberia?
Podejście skoncentrowane na mocnych stronach oraz spersonalizowanym modelowaniu kariery nie jest fanaberią, lecz znajduje potwierdzenie w badaniach i praktyce. Firmy, które doceniają neuroróżnorodność i pozwalają pracownikom na indywidualne dostosowanie sposobu pracy, zyskują bardziej zaangażowany i efektywny zespół. Tworzenie inkluzywnej kultury pracy służy wszystkim usuwa bariery, podnosi poczucie docenienia i pozwala każdemu rozwinąć skrzydła.
Gamechanger
Dla osoby z ADHD odkrycie swoich Gallupowych talentów i wdrożenie job craftingu może być punktem zwrotnym. To szansa, by zamiast próbować dopasować się na siłę do sztywnych ram stanowiska, przekształcić stanowisko pod siebie a tym samym uwolnić swój potencjał. Tak odzyskany sens pracy nie tylko zwiększa osobistą satysfakcję i chroni przed wypaleniem, ale też może stać się przewagą w budowaniu dalszej, być może nietuzinkowej, alternatywnej kariery zgodnej z indywidualnym profilem talentów.
źródła:
- Gallup Workplace (2025). Neurodiverse Workers: Hidden Challenges, Untapped Potential.
- Gallup (2022). CliftonStrengths Combinations: Most Rare and Common
- Geiman, M. (2015). The Value of Strengths in the Workplace
- Thompson, B. (2025). Adults with ADHD should use this overlooked tactic to boost wellbeing
- argitai, L. et al. (2025). The role of psychological strengths in positive life outcomes in adults with ADHD. Psychological Medicine,
- ZnajdzTerapie.pl (2024). ADHD a wypalenie zawodowe – oznaki i powrót do zdrowia
Najnowsze komentarze